Obsesif kompulsif bozukluk literatürde ilk kez 19. Yy başlarında tanımlanmıştır. Okb, iki ana belirti yer almaktadır. Bunlar obsesyonlar ve kompulsiyonlardır. Aşağıda da detaylarıyla açıklayacağımız üzere obsesyonlar çoğunlukla rahatsız edici bir tehdit, kompulsiyonlar ise bu rahatsız edici hisse ya da düşünceye karşı alınan bir önlem değerindedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Bireylerin zihinlerinden geçen, mantıksız olduğunu bildikleri düşüncelerin ve korkuların, insanları çeşitli davranışlarda bulunmalarına zorlayan psikolojik bir rahatsızlıktır. Genel olarak kişiler takıntılı(obsesif) düşüncelerinden kurtulmak için zorlayıcı(kompulsif) bir davranışı gerçekleştirmek durumunda kalabilir.
Peki obsesif- kompulsif bozukluğun türleri nelerdir? inceleyelim..
Obsesyon Türleri
1. Kirlenme, Bulaşma Obsesyonu: Eşyalara ve insanlara temas etmekten kaçınırlar. Sıklıkla umumi tuvaletlerden mikrop bulaşmasından korkmak, üzerine idrar sıçramasından tedirginlik yaşamak, eşyalarla temastan ya da direk insanlar olan temastan kaçınmak şeklinde görülmektedir.
2. Kuşku Obsesyonu: Bir şeyin yapılıp yapılmadığı ile ilgili duyulan yoğun kaygı duyma durumudur. Ocağın altını kapatıp kapatmama, fişi prizden çekip çekmeme ya da iş yerinin kapısını kilitleyip kilitlememe konusunda sürekli kuşkuya düşme. Düşüne bu kuşku sonucunda kişinin tekrar tekrar bunu kontrol etme eylemi ise kompulsiyon olarak karşımıza çıkmaktadır.
3. Simetri Düzenleme Obsesyonları: Çevrelerindeki eşyaların sürekli bir simetri içerisinde olması isteğidir. Halk dilinde simetri hastalığı olarakta bilinmektedir.
4. Cinsel Obsesyonlar: Sürekli zihninden utanç ve kabul edilemez olduğu düşünülen cinsel içerikli imgelere sahip olma.
bunların bulaşması korkusudur. Örneğin: Aids, kanser gibi hayatı tehlikeye sokan bir hastalığa yakalanma korkusu olarak ortaya çıkar ve kişi önlemek için çeşitli yollara başvurur.
5. Somatik Obsesyonlar: Hayati olarak tehlikeli olduğunu düşündüğü hastalıklara yakalanma ya da bir şekilde
Kompulsiyon Türleri
Kompusiyon, zorlantı, zorlanım olarakta anılmaktadır. Obsesyonların verdiği rahatsızlık hissini gidermek amacıyla kişinin bir zorlanma içerisinde istemsizce yineleyici davranışlara başvurmasıdır.
1. Temizleme Kompulsiyonları: Kişinin kendinin ya da çevresindeki eşyalarını kirli pis görmesi üzerinde başvurduğu davranışlardır. Sürekli el yıkama, ev eşyalarını tekrar tekrar temizleme ve banyo yapma durumu.
2. Kontrol Etme Kompulsiyonları: Fişin prizden çekilip çekilmediğini defalarda kontrol etme davranışı. Bu davranışın temelinde güvenlik sağlama ihtiyacı yatmaktadır.
3. Düzenleme Kompulsiyonları: Simetri konusunda eşyaları belirli bir düzen içerisinde tutma davranışıdır. Kişiler bu düzeni oluşturamadığı takdirde rahatsızlık hissiyatı yaşamaktadır.
4. Tekrarlama Kompulsiyonları: Bazı davranışların her seferinde belirli bir tavırla ve sayı ile yapılması davranışıdır. Örneğin kapıyı 4 kere vurup açmak gibi.
5. Sayma Kompulsiyonları: Belirli şeyleri sayma girişimidir. Mozaik desenlerini, yolda arabaları, araba plakalarını, evleri,,
Samsun Obsesif kompulsif bozukluğa sahip olan kişilerde bulunan bazı düşünce çarpıtmaları;
- Kişinin aklına gelen kötü bir durumun gerçekleşeceğine inanması.
- Sıradan olayları felaketleştirme durumu sıradan bir soğuk algınlığını verem zatürre gibi ciddi hastalıklara yakalandığını düşünebilir.
- Belirsizlik durumlarında ve kontrol edemediği olaylarda rahatsız olurlar.
- Hataya karşı toleransları azdır ve mükemmeliyetçi bir tavırları vardır.
- Genel olarak olaylara karşı kötümser bir bakış açısına sahip olabilirler.
- Ya olursa tarzı cümle kalıplarını kullanırlar, ya çocuklarıma zarar verirsem, ya ocağı kapatmadıysam .
Bu tür düşünce ve davranışlar günlük hayatınızı büyük oranda aksatmaya başlamışsa mutlaka bir uzman desteği almak gerekir. Bu desteği alabileceğiniz ruh sağlığı uzmanları ( psikolojik danışmanlar, psikiyatristler, ve samsun psikolog lardır).
Obsesif Kompulsif Bozuklukla Baş Etme
OKB günlük yaşam kalitesini ciddi derecede düşüren bir rahatsızlıktır. Sosyal çevresi ve iş hayatlarında da önemli problemlere sebep olabilmektedir.
Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi modeliyle birlikte kişilerin kaygıya sebep olan düşünceleriyle yüzleşerek rahatsızlık verici düşüncelerine karşı sönme ve alışma durumunun oluşturulması hedeflenmektedir. Bilişsel davranışçı terapiler hem davranışın giderilmesinde hem de tekrar oluşmasını önlemede ciddi başarıya sahiptir. Obsesif kompulsif bozukluk profilindeki çarpıtılmış ve genellenmiş düşünceler işlevsel düşüncelerle değiştirilmeye çalışılır.
Obsesif Kompulsif Bozuklukla Baş Etmede Bilişsel Davranışçı Terapi
Obsesif Kompulsif Bozukluk problemi yaşayan bireylerde hatalı inançlar bulunmaktadır. Kognitif terapi ile kişilerdeki hatalı inançlar belirlenir, seans süresince kişide bu konuda farkındalık oluşturulur. Psikoeğitim çalışmaları ile bu hatalı düşüncelerle nasıl baş etmesi gerektiği öğretilir. Sonuç olarak hatalı inançlar değiştirilip yeniden uyarlanır. Diğer yandan davranışçı terapi teknikleri ile kişinin belli bir sistem dahilinde kompulsiyonlarını ortaya çıkaran şeylerle yüzleşmesi ve duyarsızlaştırılması sağlanmaktadır. Okb ile baş etmede bilişsel davranışçı müdehale büyük oranda başarı sağlamaktadır. Sizde kendinizde bu yönde bir rahatsızlık durumunun varlığından şüphe duyuyorsanız samsun psikolog, samsun psikoterapist, psikolojik danışman, psikiyatri uzmanları, klinik psikologlardan yardım alabilirsiniz
(Psikololojik danışmanlık ücret bilgisini online randevu formundan bize sorabilir ya da ofis numaramızdan bizi arayabilirsiniz.)
İrem KAYIR
Samsun Uzm. Psk. Danışman/Psikoterapist
